Thích ứng với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường là những vấn đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, có tầm ảnh hưởng lớn, quan hệ, tác động qua lại, cùng quyết định sự phát triển bền vững của đất nước; là cơ sở, tiền đề cho hoạch định đường lối, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và an sinh xã hội. Theo báo cáo của Tổ chức Nông Lương Liên hiệp quốc (FAO) hiện nay nhiệt độ trái đất tăng bình quân hàng năm là 0,5 độ C, mà theo các nhà khoa học cho biết nếu nhiệt độ tăng 1 độ C thì sản lượng lương thực sẽ giảm đi tương đương 10%. FAO cũng cho rằng Việt Nam nói chung, Đồng bằng Sông Hồng và Đồng bằng Sông Cửu Long - Vựa lúa của cả nước nói riêng sẽ bị ảnh hưởng nặng nề nhất do biến đổi khí hậu gây ra; Biến đổi khí hậu nói chung, hiện tượng El Nino nói riêng đã gây thiệt hại rất nghiêm trọng cho sản xuất và đời sống của nhân dân một số tỉnh Miền trung, Tây nguyên và Đồng bằng Sông Cửu Long. Để hạn chế ảnh hưởng xấu của biến đổi khí hậu đến sản xuất nông nghiệp và góp phần bảo vệ môi trường, hộ gia đình anh Thạch Sol (ngụ tại khóm 6 phường 9 thành phố Trà Vinh, tỉnh Trà Vinh) đã tiên phong học hỏi và mang mô hình trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao mang hiệu quả vượt trội về địa phương, mở ra hướng phát triển mới cho nông nghiệp của địa phương, đồng thời tạo nguồn thu nhập ổn định cho bà con dân tộc thiểu số của địa phương, giải quyết vấn đề việc làm cho địa phương. Nhận thấy tiềm năng phát triển kinh tế từ các giống dưa lưới, năm 2019 anh Thạch Sol đầu tư xây dựng trang trại rộng 1 ha trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao theo tiêu chuẩn VietGAP. Anh Sol cho biết, chi phí đầu tư ban đầu trồng 1 sào (1.000 m2) dưa lưới trong nhà màng từ 400 - 500 triệu đồng. Hiện tại, trang trại trồng hai giống dưa lưới TL3 và ML 238, bình quân 1 sào trồng khoảng 3.000 chậu dưa lưới, mỗi cây dưa lưới được trồng riêng trong từng chậu với giá thể xơ dừa đã qua xử lý đặt trên mặt đất có bạt lót vệ sinh môi trường. Để cây dưa lưới phát triển đồng đều, nguồn nước, phân bón đều được chuyển qua hệ thống tưới nhỏ giọt theo công nghệ Israel đến từng gốc dưa, đáp ứng từng giai đoạn sinh trưởng của cây và không bị lãng phí nguồn nước tưới. Vào thời điểm dưa lưới đơm hoa, các công nhân đưa hàng nghìn con ong ruồi vào thụ phấn, sau khi thụ phấn mỗi cây chỉ giữ lại một quả để nuôi và thường xuyên cắt tỉa lá, nhánh để cây tập trung chất dinh dưỡng vào nuôi quả cũng như phòng tránh dịch bệnh. Anh Sol chia sẻ: “trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao giúp tiết kiệm được nước tưới, ít sử dụng nhân công, có thể trồng quanh năm mà không sợ mưa hay yếu tố bất lợi của thời tiết: mưa, bão, sương muối, đặc biệt với tình hình biến đổi khí hậu hiện nay. Nhà màng giúp che chắn mưa, nắng, ngăn côn trùng xâm nhập nên dưa lớn nhanh, giúp quả có vân lưới đẹp, độ lớn đồng đều. Trang trại chỉ sử dụng chế phẩm sinh học, phân bón hữu cơ chăm sóc nên sản phẩm đảm bảo an toàn chất lượng, bảo vệ sức khỏe người trồng lẫn người tiêu dùng. Thực tế cho thấy, do tập quán canh tác truyền thống, hoàn toàn phụ thuộc vào thời tiết, làm theo mùa vụ nên sản xuất nông nghiệp trên địa bàn chất lượng chưa cao, năng suất thấp, rủi ro lớn. Mặt khác, trong quá trình sản xuất, do hạn chế kiến thức về sử dụng thuốc, phân bón và mục tiêu lợi nhuận nên nhiều nông dân không tuân thủ đúng quy trình, thậm chí là sử dụng thuốc bảo vệ thực vật và tăng trưởng bừa bãi, chất bị cấm. Do đó, việc ra đời các nhà lưới để sản xuất nghiệp theo hướng công nghệ cao đã góp phần khắc phục những hạn chế trên và cho thấy hiệu quả vượt trội về nhiều mặt so với sản xuất truyền thống. Dưa lưới từ lúc trồng đến khi quả đạt trọng lượng từ 1,4 - 1,8 kg bắt đầu thu hoạch, một vụ sản xuất dưa lưới kéo dài khoảng 60 - 70 ngày, sản xuất được 3 - 4 vụ/năm. Mỗi sào dưa lưới cho thu hoạch khoảng 3,5 tấn quả, với giá bán bình quân 35.000 đồng/kg, sau khi trừ chi phí đầu tư trang trại có lãi khoảng 1,5 tỷ đồng/năm. Hiện sản phẩm dưa lưới được các cửa hàng, siêu thị tại tỉnh Trà Vinh và các tỉnh, thành phía Nam liên kết bao tiêu sản phẩm đầu ra”. Mô hình trồng dưa lưới của anh Sol còn tạo thêm việc làm thường xuyên cho 5 lao động là dân tộc Khmer khó khăn ở trên địa bàn với thu nhập 5 triệu đồng/tháng. Đánh giá về mô hình trồng dưa lưới, ông Huỳnh Văn Hạnh - Phó Chủ tịch UBND phường 9 cho biết: “trang trại của anh Sol là một trong những mô hình đầu tiên trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao tại địa phương. Qua đánh giá, cây dưa lưới phát triển rất tốt, mang lại hiệu quả kinh tế cao, đây là một trong những mô hình để các hộ, đơn vị tham khảo, học hỏi kinh nghiệm. Ngoài hiệu quả kinh tế còn mang lại các lợi ích xã hội rất lớn khi cho ra đời các sản phẩm sạch, chất lượng để góp phần bảo vệ sức khỏe người dân, tạo các điểm nhấn về ứng dụng khoa học kĩ thuật trong sản xuất. Hiện nay, trên địa bàn phường đã nhân rộng trên 5 ha trồng cây dưa lưới, trong định hướng nâng cao hiệu quả sản xuất thích ứng biến đổi khí hậu, địa phương sẽ tạo điều kiện, tập trung kêu gọi các đơn vị, doanh nghiệp chuyển giao, liên kết phát triển mô hình trồng dưa lưới ứng dụng công nghệ cao, góp phần giải quyết việc làm và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương”. Kết luận: Việc đầu tư mô hình trồng dưa lưới công nghệ cao đã và đang tạo ra bước đột phá trong áp dụng khoa học - kỹ thuật vào sản xuất tại các địa phương, tránh những yếu tố bất lợi do thời tiết, giúp tăng năng suất, chất lượng và sản lượng cây trồng. Dưa lưới là sản phẩm mang lại giá trị kinh tế cao, có thị trường tiêu thụ rộng. Thời gian tới, thực hiện chủ trương chuyển đổi cây trồng thích ứng với biến đổi khí hậu, ngành nông nghiệp tỉnh Trà Vinh tiếp tục phối hợp cùng các địa phương tăng cường huy động các nguồn lực, dự án hỗ trợ phát triển, nhân rộng mô hình trồng cây dưa lưới và một số loại cây trồng cho hiệu quả kinh tế cao khác. Đồng thời, các đơn vị đẩy mạnh chuyển giao kỹ thuật, tạo điều kiện giúp các hộ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xây dựng mô hình liên kết theo chuỗi sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm dưa lưới của tỉnh Trà Vinh, kết hợp phát triển tour tham quan trang trại dưa lưới để tiếp tục nâng cao hiệu quả sản xuất./.